Ana baba evliyken çocuğun velayeti ortaktır. Çocuk evlilik birliği sürerken ana babanın ortak velayeti altında olurken ayrılık söz konusu olduğunda velayetin kimde olacağı konusu da gündeme gelir. Çocuğun velayeti belirlenirken mahkemece buna karar verilir.
Anlaşmalı boşanma davalarında eşlerin ortak karar almasına bağlı olarak çocukların velayetinin kimde olacağı yönünde anlaşma sağlanabilirken diğer durumlarda çocuğun üstün yararı dikkate alınarak mahkemece karar verilmektedir.
Anlaşmalı boşanma davası uyarınca hazırlanacak anlaşmalı boşanma protokolü çocuğun velayetinin kimde olacağı yönünde mahkemeye sunulması gereken bir evraktır. Bunun yanı sıra mahkeme çocuğun velayeti konusunda karar vereceği zaman tarafların sosyal ve ekonomik koşulları, çocukla olan ilişkileri, çocuğun menfaatleri ve buna benzer koşulları ayrıntılı bir biçimde inceler.
Annenin küçük yaşta olmasın kısıtlılık hali, ölmüş olması gibi sebepler çocuğun velayetinin babaya verilmesine yol açar. Buna ilaveten 8 yaşından itibaren çocuğun idrak yeteceğinin geliştiği düşünüldüğünden çocuğun istemesi ve şartların varlığı halinde velayeti babaya verilebilir.
Anne haysiyetsiz bir yaşam sürdüğünde ya da aile yaşamı çocuk için tehlike arz ediyorsa çocuğun velayeti baya verilebilir. Annenin istememesi babanın velayeti istemesi durumunda yasal bir engel yoksa çocuğun velayeti babaya verilebilir. Neticede, Türk Medeni Kanunu düzenlemeleri ve çocuğun üstün yararı gözetilerek velayet hakkının kime bırakılacağına karar verilir.
Çocuğun Velayetinin Babaya Verildiği Durumlar
Çocuğun velayetinin babaya verildiği durumlar çeşitlidir. Çocuğun velayeti boşanma davası sürerken mahkemece belirlenebileceği gibi boşanma davasında belirlenmiş olan velayetin daha sonra velayetin değiştirilmesi davası açılarak da değiştirilmesi söz konusu olabilir.
Çocuğun velayeti belirleneceği zaman ihtiyaçları, eğitimi, sosyal yaşamı, yaşı, sağlık durumu gibi çok sayıda unsur dikkate alınır. Çocuğun velayetinde çocuğun üstün yararı gözetilerek hareket edilmektedir. Boşanma davasında belirlenen velayetin daha sonra velayeti alan tarafın yaşamında ortaya çıkan esaslı bir değişiklik sebebi ile velayetin değiştirilme davasına konu olması durumunda velayet değiştirilebilir.
Bu durumda velayetin değiştirilmesi talebi ile dava açılması gerekli olur. Velayet annede ise ve baba velayeti almak istiyorsa annenin yaşamında ortaya çıkabilecek esaslı bir değişiklik örneğin evlenme velayetin değiştirilmesine neden olabilmektedir. Bunun dışında çocuğun velayeti çeşitli sebeplerden babaya verilebilir. Çocuğun velayetinin babaya verildiği durumlardan bazıları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Annenin yaşı küçükse ,
- Anne akıl hastası ise,
- Anlaşmalı boşanma davası söz konusu olduğunda,
- Kardeşlerin ayrılmamama ilkesinden hareketle,
- Annenin yaşamı çocuk için tehlike arz ettiğinde,
- Annenin uyuşturucu madde veya alkol bağımlısı olması halinde,
- Annenin iffetsiz bir yaşam sürmesi durumunda,
- Annenin yaşadığı ortamdaki yakınlarının uyuşturucu, alkol bağımlısı olması durumunda ve bu halin çocuğa zarar verme ihtimali söz konusu olduğunda,
- İdrak yaşındaki çocuğun babanın velayetini istemesi durumunda ve yasal bir engel olmaması halinde,
- Anne yeniden evlendiğinde yaşamında oluşacak esaslı değişiklik sebebi ile,
- Anne çocuğun babası ile olan kişisel ilişkisini engellerse çocuğun velayeti babaya verilebilmektedir,
- Anne çocuğa karşı kötü muamele sergileyip sorumluluklarını aksattığında,
- Anne ölmüş ise çocuğun velayeti babaya verilir.
Velayet hakkının kazanılması için hukuka uygun gerekçelerin etkili bir zeminde sunulması gerekir. Bu nedenle, sürecin takibinin deneyimli bir boşanma avukatı tarafından yapılması son derece faydalı olacaktır.