Ortak velayet, Türk hukuk sistemi uygulamaları arasında oldukça yenidir. Ortak velayete ilişkin karar İzmir 4. Aile Mahkemesi tarafından 27/05/2009 tarihinde verilmiş olup bu uygulamaya Yargıtay tarafından da cevaz verilmiştir. Ortak velayet, eşlerin karşılıklı anlaştığı ve velayete ilişkin tüm uyuşmazlıkları çözdüğü bir hukuki sorumluluktur.
Ortak velayet için eşler açık bir şekilde plan yapmalı ve ileride ortaya çıkması muhtemel maddi ve manevi sorunların çözümüne ilişkin mutabakata varılmalıdır. İleride ortaya çıkacak sorunlar çocuğun eğitimi, sağlığının korunması, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarının giderilmesi ile ilgili olabilir.
Nihai olarak çocuk, uygulamada sıkça görülen bir problem olan eşlerin çekişmesinden zarar görmeyecek ve üstün menfaati yerine getirilecektir. Ortak velayet, her iki ebeveynin de çocuk üzerinde bir uzlaşı içerisinde karar almasını öngörür.
Eşlerin boşanma sonrası uzlaşı içerisinde oluşu çocuğun da gelişimine pozitif katkıda bulunacaktır. Bu açıdan boşanan çiftler tarafından değerlendirilmesi gereken bir velayet sistemidir. Bu sistemde ebeveynler çocuğa yönelik görüşme saatleri, kültürel ve sosyal masraflarının karşılanması, diğer eşte yatıya kalacağı saatler, sağlık, eğitim gibi harcamamalarda açık bir plan çizmelilerdir.
Ortak Velayet Şartları
Ortak velayet şartları çocuğun üstün yararı, ebeveynlerin anlaşması, çocuğun da ortak velayeti kabul etmesi ve hâkimin ortak velayeti uygun görmesidir. Çocuğun üstün yararı, çocuğun gelişiminde her türlü menfaatinin ön planda tutulması; duygusal, fiziksel ve psikolojik gelişimini sağlıklı şekilde tamamlaması için gerekli özenin gösterilmesini ifade eder.
Velayet davalarında temel kıstas çocuğun üstün yararı olduğu gibi ortak velayet hususunda da buna dikkat edilir. Buna göre, anne ve baba ortak velayet konusunda anlaşsa dahi çocuğun üstün yararını zedeleyecek bir durumun ortaya çıkması öngörülüyorsa hâkim ortak velayet kararı vermesi mümkün değildir. Ortak velayete ilişkin bir diğer şart ebeveynlerin ortak velayet konusunda karşılıklı olarak anlaşmasıdır.
Ebeveynlerin açık bir biçimde çocuğun velayetine ilişkin karşılıklılık esasına dayanan bir planı yoksa yahut velayet üzerinde anlaşamamışlarsa ortak velayet kararı verilmez çünkü ortak velayet üzerinde anlaşamayan eşlerin bu çekişme üzerinden çocuğun menfaatine zarar verebileceği varsayılır.
Çocuğun velayetine ilişkin davalarda hâkim çocukların da görüşünü alır. Bu noktada hâkim, sosyal hizmetler uzmanı veya psikologlardan profesyonel bir yardım alabilir. Anne ve baba ortak velayet üzerinde anlaşsalar dahi çocuğun fikrinin olumsuz olması, uzmanların çocuğun ortak velayetten olumsuz etkilenebileceğine ilişkin raporu bu noktada olumsuz bir kanaat oluşturur.
Dolayısıyla ortak velayetin şartlarının yerine gelmesi için çocuğun da bunu istemesi gerekmektedir. Hâkim kararı velayete ilişkin nihai kararı oluşturur. Hâkim bu kararı verirken çocuğun üstün yararını göz önünde tutar.
Sonuç olarak, anne baba ortak velayet üzerinde mutabık kalsa ve çocuk da bu durumu istese bile hakim çocuğun menfaatini göz önünde bulundurarak ortak velayet kararı vermeyebilir. Ortak velayet kararı için tüm şartların yerine gelmesi ve bu durumun çocuğun menfaatine olacağı kanaatin hakimde oluşması ve bu yönde karar vermesi gerekmektedir.
Ortak Velayette Nafaka Ödenir Mi?
Çocuğun velayetinin ortak olması çocuk için nafaka ödenmeyeceği anlamına gelmemektedir. Çocuğun eğitim, sağlık ve genel bakımı için nafaka hâkim tarafından hüküm altına alınabilir. Bu noktada ebeveynlerin sosyo-ekonomik durumu ve çocuğun üstün yararı göz önüne alınır.
Bu iki ölçüte göre ödenecek nafaka miktarına karar verilir. Ortak velayet karşılıklı anlaşma esasına dayandığı için çocuğun bakımı ve giderleri için yapılacak harcamaların anne ve baba tarafından ortaklaşa belirlenmesi beklenir. Böylelikle sürecin çocuk açısından daha sağlıklı bir şekilde atlatması mümkün olur.
Son olarak, ortak velayet kurumuna dair hukuki iş ve işlemlerin yetkin bir aile ve boşanma avukatı marifetiyle takip edilmesinin en sağlıklı yaklaşım olacağını belirtmemiz gerekir.