Reşit olmayan çocukların velayeti ana-baba üzerindedir. Ana-babadan yasal bir gerekçe olmadığı sürece velayet hakkı alınamamaktadır. Vasi atanmasına gerek olmayan hallerde kısıtlı erginlerin velayeti de ana babada olur. Boşanma davaları ile ortaya çıkan sorunlardan biri de çocukların durumudur. Çocukların velayeti konusu dava sırasında anlaşmazlığa yol açabilir.
Çocuğun velayeti kendisinde olan eş velayet kendisinde olmayan eşe karşı dava açarsa velayet davası açılarak ilerlenmesi gerekir. Boşanma davası sürerken velayet konusu mahkemece bir sonuca bağlanacağından ayrıca bir velayet davası açılmasına gerek olmaz. Velayetin değiştirilmesi davası bazı hallerde gereklilik oluşması durumunda açılabilir.
Velayet Hangi Durumlarda Anneye Verilir?
Kanun uyarınca çocukların bakımı, eğitimi, sağlığı, yaşam masrafları, korunması ya da temsil edilmesi velayeti alan eş tarafından sağlanır. Velayeti almayan eş de bu masraflara iştirak nafakası ödemek sureti ile ortak olur. Velayet altında olan çocukların kişilikleri, mal varlıkları da velayete sahip olan anne ya da baba tarafından veya ana baba evlilik birliğini sürdürüyorsa her ikisi tarafından korunur.
Bu konudaki hak ve ödevler velayet kimde ise onun tarafından yerine getirilir. Ana babanın evli olmadığı durumlarda velayet anneye verilmektedir. Baba çocuğa karşı yükümlülüklerini yerine getirmediğinde görevlerini ağır biçimde savsakladığında velayet anneye verilir. Babanın ağır bir hastalığının olması, başka bir yerde bulunması veya benzer sebepler nedeni ile velayet anneye verilebilir.
Çocuk anne bakımına muhtaç ise velayeti anneye verilir. 0-4 yaş aralığındaki çocuklar için velayet hakkı genellikle annede olmaktadır. Okul çağındaki çocuklar için onların üstün yararı dikkate alınarak hareket edilmektedir. Son olarak, velayete dair hukuki süreçlerde hak ve zaman kaybı yaşanmaması adına uzman ve tecrübeli bir aile ve boşanma avukatı yardımına başvurmak faydalı olacaktır.
Velayet Hangi Hallerde Babaya Verilir?
Ana-baba evli iken çocukların velayeti ikisinin üzerinde ortak olur. Ayrılma söz konusu olduğunda ise çocukların velayetinin eşlerden birine verilmesi icap ederse bu ana ya da baba olabilmektedir. Çocuğun velayetinin babaya verilmesi için annenin sağlık durumunda psikolojik ya da fizyolojik yönden sorun olması geçerli bir neden olur. Annenin fiil ehliyeti olmadığında da çocuğun velayeti babaya bırakılır.
Annenin akıl sağlığı yerinde değilse, ayırt etme gücünden yoksun ise velayet babaya verilir. Annenin haysiyetsiz bir yaşam sürmesi, uyuşturucu ve alkol bağımlısı olması durumunda velayet babaya verilir. Anne, suçtan hüküm giymiş ise ya da tutuklanması söz konusu ise velayet hakkını kötüye kullandığı durumlarda da çocuğun velayeti babaya verilir.
Erkek Çocuğun Velayeti Kime Verilir?
Çocuğun velayeti üzerinde karar verileceği zaman birçok hususun birlikte ele alınması gerekir. Velayet sırasında çocuğun üstün yararı gözetilerek hareket edilir. Çocuğun yaşı bu süreçte dikkate alınır. Çocuk, annenin bakımına ihtiyacı olan yaş aralığında ise bu husus göz önünde bulundurulur. Velayete karar verilirken çocuğun boşanma öncesinde ebeveynleri ile olan ilişkisi de dikkate alınır.
Tarafların sosyal ve ekonomik koşulları göz önünde bulundurulurken gerekli görüldüğünde psikolog veya pedagog desteği alınır. Genelde yeni doğan çocuklar 12 yaş aralığına kadar herhangi bir engel olmadığı takdirde anneye verilir. Anne kendi rızası ile velayetin babaya verilmesine izin verirse bu durumda mahkeme velayeti babaya verir.
Kız Çocuğun Velayeti Kime Verilir?
Çocuklar üzerindeki velayet hakkını anne ve baba birlikte kullanır. Boşanma davasının ardından ise anne ve baba ayrıldığında çocuğun üstün yararı dikkate alınarak velayet hakkı bir ebeveynde olur. Anne ya da babadan biri ölürse velayet hakkı sağ kalandadır. 0-3 yaş aralığında olan çocukların anne şefkatine ve bakımına ihtiyacı olduğundan bu çocuklar herhangi olumsuz bir koşul yoksa anneye verilir.
Çocuk 6-12 yaş aralığında olduğunda anne ya da babadan hangi ebeveyn çocuk için daha iyi şartlar sunarsa velayet o tarafa verilecektir. Çocuk 12 yaş ve üzerinde olduğunda kendisine de fikri sorulabilir. Çocuğun velayeti kimde olacak belirlenirken yaşı, gelişimi, ihtiyaçları dikkate alınır. Ayrıca ebeveynlerin ekonomik ve sosyal şartları da göz ardı edilmez.
Velayet Davası Ne Kadar Sürer?
Velayet davaları Aile Mahkemesi’nde görülür. Boşanma davası devam ederken mahkeme velayet konusunu karara bağlar. Boşanma davası sırasında velayete karar verilmiş ise yeni bir dava açmaya gerek olmaz. Bununla birlikte boşanma davası sonuçlandıktan sonra velayetin değiştirilmesi talebi oluşursa dava açılması gerekir. Velayetin değiştirilmesi davası Aile Mahkemesi’ne açılmaktadır.
Velayet altındaki çocuğun menfaatlerinin zedelendiği düşünüldüğü takdirde velayetin değiştirilmesi davası her an açılabilir. Velayetin değiştirilmesi davası çekişmesiz yargı işi kapsamında görülür. Talepte bulunan kişinin bulunduğu yer mahkemesi bu davalarda yetkili olurken görevli mahkeme Aile Mahkemesidir.